Hướng Dẫn Phân Tích Bài Vợ Chồng A Phủ Hiệu Quả Nhất

I. Sơ lược về tác giả, tác phẩm

1. Tìm hiểu về tác giả

– Tô Hoài (1920-2014) sinh ra tại Hà Đông nay là Hà Nội.

– Thời trẻ, ông phải lăn lộn kiếm sống bằng nhiều nghề như làm gia sư, dạy kèm trẻ, bán hàng, làm kế toán hiệu buôn,… và nhiều khi thất nghiệp

– Năm 1943, ông gia nhập Hội văn hóa cứu quốc. Trong kháng chiến, ông làm báo và hoạt động nghệ thuật ở Việt Bắc

– Tô Hoài bước vào con đường văn học bằng một số bài thơ có tính chất lãng mạn và một số cuốn truyện vừa, viết theo dạng võ hiệp nhưng sau đó nhanh chóng chuyển sang văn xuôi hiện thực và được chú ý ngay từ những sáng tác đầu tay.

– Ông là một nhà văn lớn với số lượng tác phẩm đạt kỉ lục (gần 200 đầu sách với nhiều thể loại khác nhau) trong văn học hiện đại Việt Nam

– Năm 1996, ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật

– Các tác phẩm chính: Dế mèn phiêu liêu kí (truyện, 1941), O chuột (tập truyện, 1942), Quê người (tiểu thuyết, 1942), Nhà nghèo (tập truyện ngắn, 1944), Truyện Tây Bắc (tập truyện, 1953), Miền Tây (tiểu thuyết, 1967), Cát bụi chân ai (hồi kí, 1992), Chiều chiều (tự truyện, 1999), Ba người khác (tiểu thuyết, 2006)

– Quan điểm sáng tác: Sáng tác của ông thiên về diễn tả sự thật đời thường. Theo ông “Viết văn là quá trình đấu tranh để nói ra sự thật, đã là sự thật thì không tầm thường, cho dù phải đập vỡ những thần tượng trong lòng người đọc”

– Phong cách sáng tác:

+ Thể hiện vốn hiểu biết sâu sắc, phong phú về phong tục, tập quán của nhiều vùng miền

+ Lối trần thuật sinh động, hóm hỉnh của người từng trải

+ Vốn từ vựng phong phú đưuọc sử dụng đắc địa, tài ba, có sức lay động, lôi cuốn người đọc

Xem thêm: Phân Tích Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông Chi Tiết Nhất

2. Tìm hiểu về tác phẩm

– Vợ chồng A Phủ được in trong tập Truyện Tây Bắc.
– Tác phẩm là bức tranh phản ánh rõ nét sự thống khổ của đồng bào Tây Bắc dưới sự kìm kẹp của bọn thực dân Pháp và ca ngợi vẻ đẹp con người nơi đây.

3. Bố cục (3 phần)

– Phần 1 (từ đầu đến “bị đánh vỡ đầu”): Cuộc sống và diễn biến tâm trạng của Mị khi ở nhà thống lí Pá Tra

– Phần 2 (tiếp đó đến “đánh nhau ở Hồng Ngài”): Hoàn cảnh của A Phủ và cuộc xử kiện ở nhà thống lí Pá Tra

– Phần 3 (còn lại): Mị cởi trói cho A Phủ và hai người chạy trốn khỏi Hồng Ngài

II. Hướng dẫn phân tích bài Vợ chồng A Phủ ngắn gọn, súc tích

1. Sơ lược về xuất thân của Mị và A Phủ

• Mị:

– Xuất thân là một cô gái người dân tộc Mông, duyên dáng, xinh đẹp và tài giỏi, có đời sống nội tâm phong phú, khát vọng tự do lớn lao và sức sống tiềm tàng của Mị đáng ngưỡng mộ.

– Vì gia cảnh nghèo khó nên cô đã phải tủi nhục làm dâu gạt nợ cho gia đình Thống lí Pá tra.

• A Phủ:

– A Phủ mồ côi cha mẹ từ nhỏ, cậu đã trở thành một món hàng, một vật trao đổi và chính thức mất đi tự do từ đó.
– Là một chàng trai khoẻ mạnh, tính tình phóng khoáng.
– Một con người mạnh mẽ, có thể vượt lên mọi khắc nghiệt của cuộc sống để lao động nuôi sống bản thân mình.
– Số phận bất hạnh đã đẩy A Phủ vào cảnh làm người ở gạt nợ trong nhà thống lý Pá Tra.

2.Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của Mị được khắc họa trong tác phẩm

– Trước khi Mị làm con dâu gạt nợ:
+ Mị là cô gái trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, và thổi sáo rất hay.

+ Mị cũng đã từng biết yêu và luôn khao khát sống có gia vị tình yêu.

+ Mị cũng rất hiếu thảo, siêng năng, chăm chỉ, Mị ý thức được tầm quan trọng của cuộc sống tự do vì thế nàng sẵn sàng chịu vất vả làm nương ngô để cố gắng trả nợ thay cho bố.
– Từ khi Mị trở thành con dâu gạt nợ:

+ Nguyên nhân: xuất phát từ món nợ truyền kiếp bởi hủ tục cướp vợ của người Mông đem về để cúng trình ma. Người lao động bị kìm kẹp, chèn ép bởi cả cường quyền và thần quyền.

+ Mị phải chịu đựng những đày đọa, khổ đau về thể xác: Mị phải làm việc không còn biết ngày đêm, không gian hay thời gian nữa; làm từ sáng đến đêm mọi công việc “không bằng con trâu con ngựa”; dù làm nhiều đến thế nhưng vẫn bị đánh đập man rợ: bị trói, đạp vào mặt, …

+ Mị dần quen với những tủi nhục, khổ đau đó và trở nên chai sạn: từ một cô gái vui vẻ, hồn nhiên, bây giờ lúc nào cũng “mặt buồn rười rượi”, cuộc sống tù túng quanh bốn bức tường, qua khung cửa sổ chỉ thấy một màu trăng trắng không biết là sương hay là nắng, sống lầm lũi “như con rùa nuôi trong xó cửa”, chuỗi ngày cứ thế lặp đi lặp lại nên “ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi”.

+ Trong đêm hội mùa xuân, Mị khao khát được là chính Mị, sống đúng với lứa tuổi xuân của mình và sức sống của Mị bắt đầu trỗi dậy:
• Âm thanh nhộn nhịp của thế giới ngoài kia (tiếng trẻ con chơi quay, tiếng sáo gọi bạn tình,…) tất cả đã đánh thức tâm hồn Mị, gợi nhớ tới những kỉ niệm trong quá khứ.
• Mị bỗng khác hẳn, “thấy phơi phới trở lại”, “Mị còn trẻ lắm…”, bùng lên trong Mị niềm khát khao tự do mãnh liệt, thắp sáng lên căn phòng tối tăm thường ngày, Mị muốn “đi chơi tết” như bao người ở tuổi Mị và để chấm dứt sự tù đày khốn khổ này.
• Khi bị A Sử trói lại không cho đi chơi, lòng Mị vẫn lửng lơ, bay bổng theo tiếng sáo ngoài kia, tiếng hát của tình yêu đến những đám chơi. Nhưng rồi lúc vùng dậy cô chợt tỉnh và trở về với hiện thực.
=> Ở Mị ẩn chứa tiềm tàng một sức sống mãnh liệt, sức sống ấy vẫn ở đó và luôn âm ỉ trong lòng người con gái Tây Bắc mạnh mẽ ấy, chỉ chờ có cơ hội là bùng lên mạnh mẽ mà thôi.

+ Hành động cởi trói cho A Phủ:
• Ban đầu Mị xuất hiện với thái độ dửng dưng bởi sau đêm tình mùa xuân, cô trở lại như một cái xác không hồn.

Mị cởi trói cho A Phủ

• Nhưng khi nhìn thấy giọt nước mắt của A Phủ chảy dài thì Mị lại thấy thương, thấy đồng cảm và chợt nhớ đến hoàn cảnh của chính mình ngày đó trong quá khứ, Mị lại thương mình rồi thương cho những kiếp người bị đày đọa như A Phủ “có lẽ ngày mai người kia sẽ chết, chết đau, … phải chết”. 
• Mị không thể ngó lơ trước tội ác dã man của nhà thống lí, Mị đã cắt dây đay để cởi trói cho A Phủ. Sau hành động quả quyết, đầy táo bạo ấy Mị sợ cái chết, Mị sợ nhà thống lí nên Mị không thể tiếp tục ở lại đây thêm nữa,  cô quyết định chạy theo A Phủ để tìm lối thoát, tìm sự sống cho cuộc đời mình.
=> Mị là người con gái mạnh mẽ, giàu ý chí và tình cảm, hành động của Mị đã đạp đổ ách cường quyền, thần quyền đày đọa của bè lũ thống trị miền núi.

Xem thêm: Hướng Dẫn Soạn Bài Câu Cá Mùa Thu Chuẩn Theo Hướng Dẫn SGK

3. A Phủ đại diện cho số phận đau thương nhưng giàu sức sống, tình cảm và khát vọng

* Trải qua những ngày tháng đọa đày cùng cực trong nhà thống lí

– Sau việc đánh con quan làng, A Phủ đã nhận lấy những trận đòn kinh người của nhà thống lí, A Phủ dù bị đánh đập nhưng không hề kêu van, xin tha đến nửa lời. Anh rất cứng đầu, mạnh bạo và không chịu khuất phục.

– Bị phạt vạ, A Phủ thành người ở không công quần quật với công việc: “đốt rừng, cày nương, cuốc mương, săn bò tót, bẫy hổ, chăn bò, chăn ngựa, quanh năm một thân một mình bôn ba rong ruổi ngoài gò, ngoài rừng”. Nhưng anh không hề nói lại nửa lời mà chấp nhận vì bọn chúa đất đày đọa, áp bức nhân dân quá trơ trẽn. A Phủ chấp nhận cũng vì chính A Phủ cũng không có gia đình, có nhà, hơn nữa, anh đã gây lên tội thì cũng phải chịu phạt.

– Khi bị hổ vồ mất bò, A Phủ nhất quyết cãi lại lời thống lí, quyết tâm đi bắt hổ. Nhưng cuối cùng anh đành phải tự tay đóng cọc để người ta trói mình. Đau khổ cùng cực đến nỗi khi Mị nhìn sang thì thấy “một dòng nước lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đem lại”, “thở phè từng hơi, không biết mê hay tỉnh”.

Hình tượng nhân vật A Phủ

* Nổi bật ở A Phủ là một sức phản kháng mãnh liệt

– Điều này thống nhất với bản tính gan góc từ nhỏ: cả nhà chết hết vì bệnh dịch, làng chết và đói nên “người làng đói bụng bắt A Phủ đem xuống bán đổi lấy thóc của người Thái dưới cánh đồng. A Phủ mới mười tuổi, nhưng A Phủ ngang bướng, không chịu ở dưới cánh đồng thấp. A Phủ trốn lên núi, lưu lạc ở Hồng Ngài”.

– Trong đêm tình mùa xuân, trước việc gây chuyện của đám trai làng do A Sử cầm đầu, A Phủ đã gan góc ”vung tay ném con quay rất to vào mặt A Sử”, “xộc tới, nắm cái vòng cổ, kéo đập đầu xuống đất, xé vai áo, đánh tới tấp”. Hành động này thật dũng cảm, dẫu chỉ là bộc phát. A Phủ thể hiện mình không chịu nhục trước thế lực cường quyền.

– Đặc biệt khi được Mị cởi trói, mặc dù rất đau đớn đến “khuỵu xuống, không bước nổi”, trong người không còn sức lực do phải chịu cực hình, trói đứng và nhịn đói, nhưng anh đã “quật sức vùng lên chạy”; cùng với Mị tự giải thoát khỏi nhà thống lí. Khát vọng, sức sống từ người phụ nữ cùng cảnh ngộ đã thổi bùng trở lại sức sống và khát vọng tự do ở người con trai mang bản chất tốt đẹp này.

=> Qua phân tích nhân vật A Phủ ta thấy chàng điển hình cho chân dung chàng trai miền núi Tây Bắc khỏe khoắn, mạnh mẽ; tuy mang số phận đau thương dưới ách thống trị kìm kẹp nhưng giàu sức sống, tình cảm và khát vọng.

III. Kết luận

1. Tìm hiểu về giá trị nội dung

– Tác phẩm ẩn chứa nhiều giá trị nhân đạo sâu sắc: sự cảm thông của tác giả với số phận khổ đau, cùng cực của những con người phải chịu sự áp bức, lên án tố cáo bọn thống trị miền núi, bọn thực dân man rợ và đồng thời ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn, sức sống mãnh liệt, tiềm tàng trong mỗi con người Tây Bắc.

2. Tìm hiểu về giá trị nghệ thuật

– Tình huống truyện được xây dựng cuốn hút, đặc sắc, gay cấn.
– Hình tượng nhân vật được khắc họa sinh động, có cá tính riêng.
– Nghệ thuật trần thuật cùng giọng kể trầm lắng, đầy cảm thông.
– Ngôn ngữ được chọn lọc, sáng tạo vừa lãng mạn vừa giàu tính tạo hình.

Xem thêm: Hướng dẫn soạn Bài Tuyên Ngôn Độc Lập theo nội dung SGK

Vợ chồng A Phủ là bản tố cáo đanh thép đối với những thế lực phong kiến, thực dân tàn bạo áp bức bóc lột, đọa đày người dân nghèo miền núi. Đồng thời nó cũng khẳng định khát vọng tự do hạnh phúc, sức sống mạnh mẽ và bền bỉ của những người lao động. Đặc biệt đề cao sự đồng cảm giai cấp, tình hữu ái của những người lao động nghèo khổ. Chính điều này đem lại sức sống và sự vững vàng trước thời gian của Vợ chồng A Phủ. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ là nguồn tham khảo quen thuộc và tin cậy của các bạn không chỉ bài phân tích này mà còn nhiều tác phẩm khác trong chương trình học của mình nhé!