Nguyễn Thi là nhà văn gắn bó sâu sắc với nhân dân miền Nam và thực sự xứng đáng với danh hiệu: Nhà văn của người dân Nam Bộ. Tác phẩm tiêu biểu của ông là Những đứa con trong gia đình. Truyện kể về những đứa con trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc và khao khát chiến đấu, son sắt với cách mạng.
Bài hướng dẫn phân tích Những đứa con trong gia đình dưới đây sẽ rất bổ ích để bạn tham khảo và có hướng làm bài đúng nhất, tránh tình trạng lạc đề
I. Sơ lược về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả Nguyễn Thi
– Nguyễn Thi (1928-1968) sinh ra ở Nam Định và là nhà văn nổi tiếng trong giai đoạn chiến tranh Việt Nam – gắn liền với nhân dân miền Nam.
Tác giả Nguyễn Thi
– Ông được nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học và nghệ thuật vào năm 2000.
– Những tác phẩm nổi tiếng của Nguyễn Thi như: Đôi bạn, Trăng sáng, Hương đồng nội,…
Xem thêm: Hướng Dẫn Soạn Bài Sóng Của Xuân Quỳnh Theo Gợi Ý SGK
2. Tác phẩm Những đứa con trong gia đình
– Tác phẩm được hoàn thành vào tháng 2-1966 – đây là giai đoạn cuộc chiến tranh chống Mỹ đang căng thẳng và khốc liệt.
– Trước những mất mát to lớn trong những năm tháng đấu tranh mà nhân dân miền Nam phải gánh chịu càng thôi thúc tinh thần nhân dân đứng lên đấu tranh mãnh liệt hơn bao giờ hết.
– Với tình yêu thương đặc biệt dành cho con người miền Nam trong hoàn cảnh đó đã thôi thúc Nguyễn Thi viết nên Những đứa con trong gia đình.
*** Vấn đề mà nhà văn hướng tới
– Nhan đề Những đứa con trong gia đinh gợi một sự tiếp nối của sự sống trong một mạch nguồn bất tận. “Gia đình” là nền tảng, là môi trường để giáo dục và hình thành những phẩm chất, tình cảm cũng như lối sống, cách sống. “Những đứa con” chính là sự tiếp nối của thế hệ sau với thế hệ trước, sự tiếp nối để nối dài cuộc sống, khẳng định truyền thống của gia đình.
– Câu trích “chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông… ra ngoài cả nước ta” là sự khẳng định mạch nguồn truyền thống của gia đình mà mỗi thế hệ có trách nhiệm đóng góp một phần để làm nên dòng chảy ấy. Đồng thời cũng qua câu nói này, Nguyễn Thi khẳng định tư tưởng đoàn kết dân tộc để tạo nên sức mạnh chiến đấu. Đó là lẽ sóng và cũng là thực tế cuộc sống của nhân dân miền Nam những năm chống Mĩ.
II. Phân tích chi tiết Những đứa con trong gia đình
1. Vẻ đẹp dòng sông truyền thống gia đình
– Có thể thấy đây là một gia đình kiên cường, bất khuất đã phải chịu nhiều đau thương, mất mát trong chiến tranh: ông nội thì bị giặc giết, cha bị giặc chặt đầu, má bị trúng đạn chết, thím Năm cũng bị giặc bắn chết. Chính những đau thương, mất mát ấy đã tạo nên trong tâm hồn mỗi thành viên gia đình sự căm thù giặc sâu sắc và quyết tâm trả thù.
a, Vẻ đẹp của khúc sông trước – Thế hệ ông bà, cha chú
– Cha Việt và Chiến là cán bộ Việt Minh, luôn một lòng trung thành với cách mạng rồi bị giết hại.
– Má là một người phụ nữ mang tinh thần thép, vô cùng gan góc và mạnh mẽ: dám đối mặt trực tiếp với bọn Mỹ ngang tàn để đòi lại đầu chồng, má nén đau thương lại và biến nó thành lòng hận thù bùng cháy lên và không còn biết run sợ là gì nữa. Còn trong gia đình, người phụ nữ ấy hết mực yêu thương chồng con và tháo vác mọi công việc nhà cửa.
– Chú Năm là người lưu giữ tất cả truyền thống gia đình, mang trong mình tâm hồn nghệ sĩ và luôn đồng lòng hướng về cách mạng.
Cuộc đấu tranh chống Mỹ đầy khốc liệt
=> Đây là khúc sông thượng nguồn ngọt ngào nhất, mang vẻ đẹp kiên cường, bất khuất, dũng cảm, giàu lòng yêu nước, một lòng đánh giặc. Là những tấm gương sáng trong gia đình để những khúc sông sau, những thế hệ sau noi theo và phát huy những truyền thống tốt đẹp đó. Và với mối thù nặng vai, chắc chắn thế hệ sau sẽ thay họ bảo vệ và giữ gìn đất nước.
b, Vẻ đẹp của khúc sông sau – Việt và Chiến
*Nhân vật Chiến trong Những đứa con trong gia đình:
– Chiến mang những nét thừa hưởng từ mẹ: “hai bắp tay tròn vo … chắc nịch”, giống má ngay cả cách nằm cùng thằng út em, Chiến cũng biết cách lo liệu mọi thứ chỉnh chu trước sau.
– Một mình lo liệu mọi thứ trong nhà nên Chiến rất người lớn, biết nhường em, biết tháo vát công việc nhưng đôi lúc cũng kiểu trẻ con đáng yêu, điệu đà khi không quên mang theo chiếc gương nhỏ vào chiến trường.
-Cô gái khẳng khái tuyên bố “nếu giặc còn thì tao mất”: Một cô gái còn quá trẻ nhưng tinh thần đánh giặc trả thù nhà thì to lớn, sục sôi không ai tưởng được.
Xem thêm: Gợi Ý Phân Tích Đàn Ghi Ta Của Lorca Ngắn Gọn Nhưng Đầy Đủ
*Nhân vật Việt trong Những đứa con trong gia đình:
– Có nét riêng của cậu con trai mới lớn: hiếu động, ngây thơ, trẻ con
+ Luôn tranh giành phần hơn từ chị: đi bắt ếch, giết giặc, đi bộ đội, …
+ Thích những trò chơi hiếu động: bắn chim, câu cá, đi bộ đội vẫn mang ná thun, …
+ Đêm trước khi lên đường đi bộ đội, Việt vẫn vô tư “lăn kềnh ra ván cười khì khì”, “chụp một con đom đóm úp trong lòng bàn tay”, rồi ngủ quên lúc nào không biết.
+ “Giấu chị như giấu của riêng” trước những lời trêu đùa của các anh trong đội.
+ Bị thương trên chiến trường, không sợ địch, không sợ chết mà chỉ sợ con ma cụt đầu, gặp lại anh em thì vừa khóc vừa cười như đứa trẻ “khóc đó rồi cười đó”.
– Việt cũng là một chiến sĩ dũng cảm:
+ Khi còn nhỏ đã dám xông vào đá thằng giặc giết cha mình.
+ Khi lớn lên tranh giành đi tòng quân với chị Chiến dù chưa đủ tuổi. Trong quân ngũ Việt chiến đấu rất dũng cảm, dùng pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của giặc.
Những người trẻ tham gia vào kháng chiến chống Mỹ
+ Dù đang bị thương nặng nhưng vẫn luôn trong tư thế chiến đấu, không hề run sợ: “Tao sẽ chờ mày … mày là thằng chạy”.
=> Việt và Chiến chính là khúc sông sau, kế thừa và lĩnh hội những truyền thống tốt đẹp của gia đình để phát huy hơn và tiếp nối thế hệ trước để thêm dài khúc sông sau.
2. Hình ảnh hai chị em khiêng bàn thờ ba má gửi nhà chú Năm
– Tóm tắt nội dung chính và dẫn dắt đến chi tiết:
- Sau khi được chú Năm đồng ý, xin anh cán bộ tuyển quân ghi tên cho cả hai cùng đi tòng quân một đợt, hai chị em Chiến, Việt cắt đặt việc nhà gọn gàng chu đáo.
- Buổi sáng ngày lên đường, hai chị em làm cơm cúng má. Chị Chiến vào bếp nấu cơm, Việt đi câu cá.
- Cúng má và cơm nước xong, mấy chú cháu thu xếp đồ đạc dọn nhà. Hai chị em mỗi người một đầu khiêng bàn thờ má sang nhà chú Năm, băng tắt qua bãi đất cày trước cửa, men theo chân vườn thoảng mùi hoa cam, con đường hồi trước má vẫn đi để lội hết đồng này sang bưng khác…
– Ý nghĩa chi tiết:
- Thể hiện tình yêu thương má sâu sắc và tình cảm chị em cảm động: Hai chị em Việt đã đem cho toàn bộ đồ đạc trong nhà, chỉ có bàn thờ má là nơi linh thiêng nhất thì đem gửi sang nhà chú Năm.
- Thể hiện tình yêu nước gắn với lòng căm thù giặc: Bàn thờ của má chính là minh chứng cho mối thù của hai chị em. Chúng không chỉ là kẻ thù cướp nước mà còn là kẻ thù của gia đình Việt, cướp đi một gia đình đầy đủ và hạnh phúc.
>> Đây là một chi tiết quan trọng ấy làm cho mạch truyện trở nên thống nhất, tạo nên những chuyển biến trong cuộc đời của nhân vật và giữ vai trò chủ đạo làm nên ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm; thể hiện rõ phong cách của tác giả.
III. Giá trị nội dung và nghệ thuật trong bài:
1. Giá trị nội dung
- Giá trị hiện thực
- Cuộc chiến đấu khốc liệt giữa ta và kẻ thù và hình ảnh của một miền Nam đau thương mà kiên cường.
- Số phận đau thương, mất mát của nhân dân miền Nam: cả gia đình phải chịu chung nỗi đau dưới gót giày xâm lược của kè thù. Chúng gieo rắc cái chết lên những người dân thường vô tội.
- Giá trị nhân đạo
- Tố cáo tội ác của kè thù xâm lược khi đã giày xéo, gây ra cái chết oan uổng cho con người trên mảnh đất này.
- Cảm thông, chia sẻ với những nỗi đau mất mát của người dân Nam Bộ. Đồng thời đó cũng là nỗi đau khi phải chứng kiến số phận và sự buộc lòng phải trưởng thành, gánh vác trách nhiệm của non sông, đất nước của những đứa trẻ ngây ngô, lộc ngộc như Chiến, như Việt
- Sự khâm phục, ca ngợi lòng dũng cảm, kiên cường và hi sinh lớn lao của nhân dân miền Nam, của những đứa trẻ vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
- Thôi thúc, giục giã và khơi dậy trong lòng thế hệ trẻ niềm căm thù giặc sâu sắc mà đứng lên chiến đấu chống lại kè thù, để nỗi đau, để cái chết không còn hiện hình trong những gia đình, trên những mảnh đất quê hương
2. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật trần thuật độc đáo với việc đặt điểm nhìn nghệ thuật vào nhân vật Việt, để cho nhân vật tự kể về cuộc đời mình và gia đình mình làm tăng tính chân thực của câu chuyện và biến câu chuyện trở thành dòng hồi ức của nhân vật.
- Câu chuyện mang đậm chất sử thi qua hình ảnh của những khúc sông trong dòng sông truyền thống của gia đình, qua cuốn gia phả của chú Năm
- Ngôn ngữ kể chuyện gần gũi, sinh động đã tạo ra không gian sinh hoạt, văn hóa đậm chất Nam Bộ
Xem thêm: Gợi ý phân tích bài Việt Bắc của Tố Hữu
Tổng kết:
Thành công của Nguyễn Thi trong tác phẩm là đã dựng lên hình ảnh một dòng sông của truyền thống gia đình mà trong dòng sông ấy, gia đình ấy “mỗi người một khúc” với những điểm chung và không ít những nét cá tính riêng biệt, đầy hấp dẫn.
– Chính sức hấp dẫn của từng nhân vật trong gia đình giàu truyền thống cách mạng ấy đã tạo nên sức thuyết phục của hình tượng dòng sông truyền thống, sức thuyết phục của chủ đề tư tưởng và những giá trị tư tưởng, nghệ thuật kết tinh trong tác phẩm.
Với những hướng dẫn trên hy vọng các bạn sẽ dễ dàng phân tích Những đứa con trong gia đình hơn!
